Voorschrijven materieel in strijd met RAW-systematiek

Enige tijd geleden ontving het Advies Centrum Aanbestedingen GWG (ACA GWG) van een ondernemer een klacht met betrekking tot een door een gemeente uitgeschreven aanbesteding voor een raamovereenkomst voor het vellen en rooien van bomen op basis van een RAW bestek. De klacht bestond uit het feit dat de gemeente heel specifiek had uitgeschreven met welk werkmaterieel de werkzaamheden moesten worden verricht. ACA GWG achtte de klacht gegrond. Nadat de aanbestedende dienst de klacht afwees heeft ACA GWG een klacht ingediend bij de Commissie van Aanbestedingsexperts (CvAE), die de klacht gegrond heeft verklaard

Renée Janus advocaat bij Severijn Hulshof

Op het werk waren de Standaard RAW Bepalingen 2015 en de UAV 2012 van toepassing verklaard. Bij de concept raamovereenkomst zat een Inschrijfformulier waarin zeer specifiek omschreven werd met welk materieel de werkzaamheden moesten worden verricht, zie hieronder enkele voorbeelden:

  • rupskraan van ca. 20 ton uitgerust met stobbenfreeskop, knipschaar tot 60 cm, sorteergrijper met opening van 200 cm en zware hark;
  • mobiele kraan van ca. 20 ton uitgerust met stobbenfreeskop (incl. pompschakeling voor extra hoge capaciteit), knipschaar tot 60 cm, en sorteergrijper (opening 200 cm) en zware hark;
  • minigraver 5 ton, rups uitgerust met stobbenfreeskop, knipschaar tot 25 cm, sorteergrijper (opening 130 cm), zware hark;

Naar aanleiding hiervan had de ondernemer bij NvI gevraagd of zij – conform de RAW-systematiek – zelf mocht bepalen op welke wijze en met welk werkmaterieel de werkzaamheden konden worden uitgevoerd. De gemeente antwoorde hierop dat dit niet was toegestaan en dat de uitvoeringswijze was opgenomen in de aanbesteding. Een motivering van de gemeente ontbrak.

Pas na de door ACA GWG ingediende klacht, heeft de gemeente de afwijking toegelicht. Deze summiere toelichting bestond slechts uit het kopiëren van drie in een ‘RAWeetje’ opgenomen omstandigheden, die de afwijking zouden rechtvaardigen:

  • er ontstaat een onevenredig groot risico voor één van de bouwpartners;
  • er bestaat een kans dat een onherstelbare fout optreedt;
  • de belangen van derden zullen worden geschaad.

Een nadere toelichting waarom er sprake zou zijn van deze omstandigheden ontbrak.

Hoewel het op basis van artikel 01.01.01 lid 04 van de Standaard RAW Bepalingen 2015 is toegestaan om van de RAW-systematiek af te wijken oordeelde de CvAE dat deze specifieke afwijkingen haaks staan op het wezenskenmerk van de resultaatgerichte opzet van de RAW-systematiek. Het uitgangspunt van de RAW-systematiek is immers de uitvoeringsvrijheid van de aannemer; de aanbestedende dienst geeft de ‘wat’, ‘waar’, ‘waarvan’ en ‘onder welke voorwaarden’ aan en de aannemer vult vervolgens de ‘hoe’ en het ‘waarmee’ in. Ook uit paragraaf 6 lid 3 van de UAV 2012 volgt dat de aannemer het gereedschap en materieel ten behoeve van het werk ter beschikking stelt. Afwijken van de UAV 2012 is op grond van de Gids Proportionaliteit enkel in projectspecifieke situaties en bij deugdelijke motivering toegestaan.

De CvAE oordeelde verder dat de laat afgegeven motivering van de Gemeente dermate generiek is, dat onvoldoende inzicht is gegeven in de afwegingen die hebben geleid tot het afwijken van de uitgangspunten van de RAW-systematiek en de UAV 2012.

De CvAE oordeelde dan ook dat er geen enkele reden voor aanbesteder is gebleken, om bij de toepasselijkheid van de Standaard RAW 2015 af te wijken van de systematiek van Standaard RAW bepalingen. Daarmee heeft aanbesteder naar het oordeel van de CvAE een ondoelmatige uitvraag gedaan. Bovendien heeft aanbesteder, door ongemotiveerd af te wijken van de UAV 2012, voorschrift 3.9C van de Gids Proportionaliteit geschonden waarin staat dat paritaire voorwaarden integraal moeten worden toegepast. Daarmee werd de klacht van ACA GWG gegrond verklaard.

Dit advies bevestigt dat het een aanbestedende dienst niet zomaar kan afwijken van de RAW systematiek.

In Cobouw 2021, nr. 65